Bilgi Yumağı | Tüylerinde Bilgi Barındıran Tek Yumak

Galata Köprüsü

Galata Köprüsü, II. Abdülhamit tarafından İstanbul'da Haliç üzerine yaptırılmış olan, Karaköy'le Eminönü'nü birleştiren köprü.

Tarih boyunca Haliç'in iki yakasını Galata köprüleri birleştirmiştir. Bizans tarihçileri, Haliç üzerindeki ilk köprünün I. Justinianus (altıncı yüzyıl) devrinde yapıldığını, adının 'Aghios Khalinikos Köprüsü' olduğunu yazar. Yeri tam olarak bilinmemekle birlikte, 12 kemerden oluşan bu taş köprünün Eyüp-Sütlüce arasında olduğu tahmin edilmektedir.

Fatih Sultan Mehmet de İstanbul'un fethi sırasında Haliç'e bir köprü yaptırmıştır. Demir halkalarla birbirine bağlanmış ve üzerine kalın kalaslar çakılmış dev fıçılardan oluşan bu köprü Ayvansaray-Kasımpaşa arasında idi. Nişancı Mehmet Paşa bu köprünün fıçılardan değil, yan yana demirlenmiş ve kirişlerle birbirine bağlanmış gemilerden oluştuğunu söyler.

Tarihçe

Galata Köprüsü için ilk girişim II. Beyazıt döneminde yapıldı. Leonardo da Vinci, padişahla temasa geçerek bir Haliç Köprüsü tasarımı sundu. Gerçekleştirilmesi teknik olarak imkansız görülen bu tasarımın üzerinden 350 yıl geçtikten sonra ilk Galata Köprüsü, 1845 yılında, Sultan Abdülmecid zamanında annesi Bezm-i Alem Valide Sultan tarafından yaptırıldı.

Köprüye 'Cisr-i Cedid', 'Valide Köprüsü', 'Yeni Köprü', 'Büyük Köprü', 'Yeni Cami Köprüsü', 'Güvercinli Köprü' adları takılmıştı. Günümüzde yalnızca Galata Köprüsü olarak bilinmektedir. 1863, 1875 ve 1912 yıllarında yenilenen Galata Köprüsü, 1912'de açılan son köprü, 1992'de yandı. Yanan köprü onarıldıktan sonra Balat-Hasköy arasına yerleştirildi ve Karaköy-Eminönü arasındaki eski köprü yerine modern bir köprü yapıldı.

En eski kayıtlara göre,Altın Boynuz üzerine köprü M.Ö. 6. yüzyılda büyük Jüstinyanüs tarafından yapıldı. 1453'te Konstantinepol düştüğünde Türkler, gemilerini yanyana birleştirerek mobil bir köprü meydana getirdiler ve onu ordularını Altın Boynuz'un bir tarafından, diğer tarafına geçişte kullandılar. 1502-1503 yıllarında bölgeye ilk köprü yapma planları konuşuluyordu. Sultan II.Beyazıd, Leonardo da Vinci'den bir dizayn istedi. Altın Boynuz için hazırlanan köprü tek açıklıklı 240 metre uzunluğunda ve 24 metre genişliğinde idi.Eğer yapılsaydı dünyadaki en uzun köprü olacaktı. Maalesef istekli dizayn padişahın onayını karşılayamadı. Diğer İtalyan sanatcısı Mikelancelo İstanbul'a köprü için davet edildi. Mikelancelo bu teklifi red etti.Altın Boynuz'a karşıdan karşıya köprü yapma düşüncesi 19. yüzyıl'a kadar rafa kaldırılıyordu..

Hayratiye Köprüsü

Erken 19.yüzyılda, Sultan II. Mahmut (1808-1839) Azapkapı ve Unkapanı arasına yapılmış epey mesafeli bir köprüye sahipti. Bu köprü Hayratiye olarak biliniyordu. 3 Eylül 1836'da açılmıştı. Proje, Yüksek Amiral Fevzi Ahmet Paşa tarafından işçileri ve deniz tersane imkanlarını kullanarak icra ediliyordu. Tarihçi Lüti'ye göre bu köprü duba bağlantısıyla yapılıyordu. Yaklaşık 500-540 metre uzunluğundaydı.

Cisr-i Cedid

İlk Galata Köprüsü, kanal ağzına 1845 yılında Sultan Abdülmecid'in (1839-1861) annesi Valide Sultan tarafından 1845 yılında yapıldı ve 18 yıl kullanıldı. Cisr-i Cedid veya yeni köprü olarak biliniyordu, onu Altın Boynuz da daha erken yapılan köprüden ki Cisr-i Atik veya eski köprü diye bilinen köprüden ayırt etmek için bu ad verilmişti. Köprünün Karaköy tarafında, yeni köprünün Sultan Abdülmecid Han tarafından inşa ettirildiğini belirten Şinasi'nin bir beyti vardı. Köprünün üzerinden ilk geçen Sultan Abdülmecid idi. Altından gemisi Cygne ile ilk geçen Fransız kaptan Magnan idi.

Köprü Geçiş Ücreti

İlk üç gün köprü geçişi parasız idi.Denizcilik Bakanlığına mürüriye olarak bilinen köprü geçiş parası ödenene kadar.25 Ekim 1845 de köprü geçiş ücreti toplanmaya başlandı.Köprü geçiş ücretleri şöyleydi:

• serbest :Ordu ve kanun uygulayıcı personel,görevdeki yangın södürücüler,rahipler
• 5 para  :yayalar
• 10 para :sırtı yüklü insanlar
• 20 para :sırtı yüklü hayvanlar
• 100 para :at arabası
• 3 para :koyun,keçi ve diğer hayvanlar.

Köprü geçiş ücreti 31 Mayıs 1930'a kadar köprünün her iki sonunda ayakta duran beyaz üniformalı memurlarca toplandı.

İkinci Köprü

Bu köprü ikinci ağaç köprü olarak 1863'de yerleştirildi Sultan Abdülaziz'in (1861-1876) emri üzerine Ethem Pertev Paşa tarafından inşa edildi.Napeleon III ün İstanbul ziyaretine hazırlık için.

Üçüncü Köprü

1870 de bir Fransız şirketi Forget et Chantiers de la Mediteranee' ile üçüncü köprünün yapımı için bir sözleşme imzalandı.Fakat Fransa ile Almanya arasında savaşın patlak vermesi projeyi erteledi.Ve karşılık olarak 1872 de İngiliz firması G.Wells'e verildi.Köprü 1875 de tamamlandı.480 metre uzunluğunda ,14 metre genişliğinde ve 24 duba üzerinde duruyordu.105,000 altın Lirası değere inşa edilmişti.Bu köprü 1912 yılına kadar kullanıldı,akıntıya karşı çekildiğinde ; yerine şimdiki hakiki eski Cisr-i Atik köprüsü yerleştirildi

Dördüncü Köprü 

Dördüncü köprü Alman firması MAN AG tarafından 1912'de 350,000 altın Lirasına inşa edildi.Bu yüzen köprü 466 metre uzunluğunda,25 metre genişliğinde idi.1992 deki yangında pek çok insanın kötü bir şekilde zarar gördüğü köprüdür.Modern bir köprüye yol açmak için Altı Boynuza çekildi. ....

Bugün

Galata köprüsü, saygın İstanbul'un geleneksel şehri, İmparatorluk sarayı ve başlıca dinler ve İmparatorluğun layik enstitüsü; Galata,Beyoğlu ve Harbiye'de büyük oranda gayri müslümün yaşadığı,yabancı tüccar ve diplomatların yaşayıp çalıştığı yerler arasında sembolik bir bağdır.Bu münasebetle köprü iki ayrı kültürü bir araya getiriyordu.

Peyami Safa'nın romanı "Fatih Harbiye" de, Fatih ilçesi'nden Harbiye'ye köprü yolu ile giden bir kimse farklı uygarlık ve farklı kültürü ayaklarına yerleştirir der. Hayaldeki yerinden farklı olarak, Galata Köprüsü'nün romantik görünüşü pek çok ressama ve oymacıya onu konu yapar.

İstanbul 'daki bütün turlar köprüyü için alır.Çünkü,Constantinople'un eski şehrinin geçiş yoludur.